maandag 6 april 2015

Tabaksrook en aderlating tegen verdrinking...

1774 augustus 23, Rotterdam

In 1767 werd in Amsterdam de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen opgericht. Aanleiding was het grote aantal verdrinkingen in de grachten van de Hollandse steden. Niet iedereen kon zwemmen in die dagen. Ook was toen het drinkwater zo slecht dat mensen, jong en oud, uit gezondheidsoverwegingen er verstandig aan deden bier of wijn te drinken. Dat kwam de gebrekkige zwemvaardigheid natuurlijk niet ten goede. De Maatschappij tot Redding van Drenkelingen, die nog steeds bestaat, propageerde vanaf het begin manieren om mensen te reanimeren, met name door bij de drenkeling middels een klisteerpijp tabaksrook in de kont blazen en ze daarop ook nog te aderlaten. Nog een wonder dat er zoveel overleefden... Ook gaf de maatschappij gouden, zilveren of bronzen medailles aan redders, om goede voorbeelden te stellen. Zie de afbeelding, waarop een redster Magere Hein op afstand houdt. De reddingsverhalen werden verder ter lering ende vermaak geboekstaafd. In onderstaand verhaal figureert ene Jan Straatman.
"Te Rotterdam den 23sten Augustus 1774 was Jan Straatman, oud omtrent agt jaaren, zoon van Jan Philip Straatman, werkman op de buitenplaats van den Heer M. van Donk aan den ouden dyk, in een zeer modderige sloot tusschen de voornoemde buitenplaats en die van Juffrouw van Es, in het water gevallen , terwyl de vader beezig was, omtrent veertig treden van daar in de zelfde sloot te baggeren. Een knecht van de nabygelegen lootwitmaakery, genaamd Dirk, die even te vooren het jongetje daar gezien had, zag nu deszelfs hoed in de sloot op het kroosl dryven, waarop hy zulks den vader Straatman aanwees, en zy beiden in het vermoeden kwamen dat de jongen zou verdronken zyn. Hierop om hulp roepende, kwamen verscheiden menschen toeschieten , en de vader, die zyn praam derwaarts gehaald had, voelde met een stok naar zyn kind. Doch de Heer C. Burger stelde hem voor dat hy mee dien stok het kind niet kon ophaalen, en derhalven beter zou doen een hark of kraauw te neemen. De moeder van den drenkeling ondertusschen daar by gekomen zynde, maakte een groot misbaar, en riep men zoude maar in de floot springen om het kind te zoeken, gelyk Harmen Joosten, tuinman op de zelfde buitenplaats, eindelyk deed, en, terwyl hy zich aan de praam vast hield, met zyn voeten voelde, of hy de jongen kon aantreffen, het welk hem, na eenigen tyd op deeze wyze gezocht te hebben, gelukte. Toen zyn eene hand van de praam los laatende , haalde hy het kind van den grond, en gaf het aan een van de knechts, die daar by waren. Men kon geen de minste tekens van leven of beweeging in den drenkeling bespeuren, zo dat alle de omstanders, en in 't byzonder de moeder, die daarover zeer jammerde, hem voor dood hielden. Harmen Joosten, uit het water gekomen zynde, nam den drenkeling, hield hem terwyl de mond open was, 't onderste boven, rolde hem over een half vat, en blies hem met een tabakspyp den rook in het fondament. Nadat hy hier mede eenigen tyd had aangehouden, begon men eenige trekking en beweeging in den lyder gewaar te worden, het welk kort daar na zodanig vermeerderde, dat men kon zeggen dat hy leefde. Hierop bragt men hem in huis, ontkleedde hem, en leide hem voor een groot vuur, vervolgens een Chirurgyn gehaald hebbende, wierd hem een ader geopend, en toen te bed gelegd, alwaar hy verder geheel herstelde."
Ik heb deze Jan Straatman ook weten terug te vinden in het Luthers doopboek van Rotterdam. Hij werd gedoopt op 30 november 1766. Zij ouders waren Jan Philip Straatman en Catharina Bolderiks, die op 3 augustus van dat jaar waren getrouwd in Kralingen. De jonge Jan zou op 10 november 1793 in Schoonhoven trouwen met Catharina Frederiks en pas op 12 mei 1821 overlijden in Schoonhoven. Naar het zich laat aanzien leven er nog nakomelingen van Jan, met dank aan Harmen Joosten.

Bronnen:
- Historie en gedenkschriften van de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen opgerecht binnen Amsterdam 1767. Deel 2, zesde stukje, Amsterdam 1776, pag. 262-263. Zie Google Books, gratis downloadbaar als E-Book..
- Digitale Stamboom Rotterdam en WieWasWie voor genealogische gegevens.
- Wikipedia over medaille en Maatschappij.
- Website van de nog bestaande Maatschappij tot Redding van Drenkelingen.

4 opmerkingen:

Anoniem zei

Laat ik nu ook Jan Straatman heten. Nee, geen afstammeling van de drenkeling. Tenminste...
Ik ben zelf ook met stamboomonderzoek bezig geweest. Zie mijn website http://www.myheritage.nl/site-224133191/straatman. Ik stam af van de Straatmannen uit Linne, Limburg. Mijn grootvader had daar een brouwerij aan de Maas.

Ruud Straatman zei

Beste Jan,

Over de Straatmannen in Linne en hun voorouders vind je meer informatie op http://smaak.home.xs4all.nl/Parenteel-Pannerden-Huissen.html

Ruud Straatman

Anoniem zei

Beste Ruud,

Ik heb de website bekeken. Maar daar staan enige onjuistheden in en wat zeker zo belangrijk is, er ontbreekt nogal wat aan. Zie mijn website. Ik kreeg de indruk dat dit parenteel wat minder is onderzocht. Dat is op zich jammer, omdat de gegevens er wel zijn. Als ik kan helpen dit parenteel te verbeteren, dan wil ik dat graag doen.

Jan Straatman

Ruud Straatman zei

Beste Jan,

Ik hou me graag aanbevolen voor aanvullingen en verbeteringen.
Op de website staat de stand van zaken uit 2006, op basis van hetgeen toen vrij toegankelijk was via Genlias of bekend was in eigen familie. (Zelf ben ik uit een andere tak.) De beheerder van het betreffende gedcom-bestand (Straatman Pannerden) is Martijn Pijnenburg. Ik breng jullie graag met elkaar in contact. Mail me dan a.u.b. via ruud.straatman@xs4all.nl


Helaas kan ik jouw webpagina bij MyHeritage niet inzien zonder betalend lid te worden.

Ruud Straatman