donderdag 11 maart 2010

Jan van der Straeten blijkt diamantslijper

Brugge, 1512

De inkt van de vorige blog is nog niet droog (c.q. Google heeft de tekst nog niet geïndexeerd)  of het lijkt er op dat ik het antwoord op de belangrijkste resterende vraag aangaande Jan van der Straeten toch al kan beantwoorden. Toen ik de bijdrage had gepubliceerd zocht ik nog even wat in Google Books en werd ik verrast door een lucky hit, waaruit ik kon opmaken dat Jan diamantslijper moet zijn geweest. Althans, er doet zich geen andere naamgenoot voor die in deze setting in aanmerking komt.
Ik laat gewoon de bron aan het woord:

Dertien jongelingen die, onder den naem van Broeders van Boetvaerdigheid, onder den regel van den H.Franciscus, in gemeenzaemheid begeerden te leven, en die met weven hunnen kost verdienden, verkregen van den abt van den Eekhoute eenig land, om zig eene woonst en kapel te bouwen. Hiervoor hadden zy jaerlyks te betalen 6 ponden vlaemsch geld, 6 pond was, en l pond peper. Zy werden in 1512, om hun slegt gedrag, hunne woonst ontzeid, en het magistraet stelde aldaer eenen meester aen tot het onderwys van 30 arme knechtjes. ... // ... 
Daer zy hiertoe geene bekwamere plaets vonden dan de Bogaerdeschool, ... // ...  en dat er aldaer maer drie broeders meer waren, die by hen verscheidene getrouwde lieden aenvaerd hadden, verpligtte het magistraet deze laetsten het gesticht te verlaten, en bevool aen de overgeblevene broeders in hetzelve, tot hunne dood, te verblyven. Ook stelde het den gardiaen der Franciscanen monniken , Jan Cammelinck, als bestuerder aen, en belastte hem met het onderwys en de zorg van 30 arme knechtjens. Deze deden er op 3 January 1513 hunne intrede, en van dan af nam het gesticht den naem van Knechtjens Stedeschool aen; doch is nog altyd onder den naem van Bogaerdeschool bekend gebleven. ... // ... 
Het magistraet henoemde daer en boven nog negen voogden of gouverneurs, dewelke het bestuer der sehool zonden gadeslaen; deze waren MM. Simon Vander Banck; Joos van Roode, eerste schepen; Willem de Priestere en Jan van Hille, beide lakenhandelaers; Jan vander Straeten, diamantslyper; Jan Ghyselin , makelaer der spaensche natie; Philippus Bruneel, brouwer; Adriaen Speek, koopman; en Pieter Dassonville, zeepzieder. Deze heeren gaven elk aen de school eene gift van 12 Philippus guldens, en voor het onderhond en de mondbehoeften betaelden zy 's wekelyks, voor ieder kind, tot 12 myten aen den bestuerder.

Aardig is dat in deze bron ook nog even uitgeweid wordt over de herkomst van de naam Bogaerdeschool. Die blijkt minder voor de hand te liggen dan het in eerste instantie lijkt:
Dit gesticht droeg voor de gemelde verandering den naem van Bogaerde, niet, zoo als vele schryvers het beweren, ter oorzake van eenen boomgaerd die zich aldaer bevond, toen de grond door de heeren van den eeckhoutte, aen de Broeders van Boetvaerdigheid afgestaen werd; maer wel omdat deze onder den regel van den H. Franciscus levende, aenzien wierden als medewerkers in den hoomgaerd des Heeren te zyn. Hetgeen voldoenzaem genoeg bewezen wordt uit de gestichten van dezelde orde, die in onderscheidene plaetsen bestaen hebben, namelyk te Landen, te Brussel en te Leuven, en waervan de broeders onder den regel van den H. Franciscus levende, ook Bogaerde-broeders genoemd worden.

Overigens is het diamantslijpen in de 15e eeuw in Brugge uitgevonden. Zie de website van het Brugse Diamantmuseum.

Bron:
Kronyk of Tydrekenkundige beschryving der stad Brugge, sedert derzelver oorsprong tot op heden, door B. J. Gailliard, Brugge 1849, pag. 78, 202-203

Geen opmerkingen: