François van der Straten en Pieter Pourbus

1567, Brugge

François van der Straten (1512-1572), zoon van Jan, was schepen van het Brugse Vrije vanaf 1554 tot zijn dood in 1572. François kocht  (jaartal onbekend) Huis de Cauwersine in Brugge. Een Cauwersine of Cauwersijn staat voor een houder van een bank van lening of een geldwisselaar. In meer negatieve zin ook wel voor een woekeraar.

Volgens de Bibliographie Nationale werd in Huis de Cauwersine in 1626 de Berg van Barmhartigheid gevestigd, een bank van lening die in overeenstemming met de katholieke leer werd bestierd. De Berg van Barmhartigheid was toen gevestigd in het spectaculaire pand dat in de 15e eeuw was gebouwd door de heren van Gruuthuse. Tegenwoordig is dit het Gruuthusemuseum. Voor zover bekend heeft dit gebouw nooit Cauwersine geheten, al is de verwarring logisch gezien de latere bestemming als bank van Lening.

Huis de Cauwersine dat werd gekocht door Fransois van der Straten lag echter aan de Langerei. Daar lagen De Groote Cauwersine en De Kleine Cauwersine. François woonde in 1567, toen hij Pieter Pourbus (1523-1584) opdracht gaf om een portret van hem te schilderen, in De Groote Cauwersine.
In De Groote Cauwersine was de Berg van Barmhertigheid gevestigd voordat deze verhuisde naar Het Gruuthusehuis.

Het portret van Pieter Pourbus hangt nu in Museum Mayer van den Berg in Antwerpen. (Zie afbeelding.) In het wapen op het schilderij in het eerste en vierde kwartier het familiewapen van Van der Straten. De tekening in het tweede en derde kwartier is moeilijker te onderscheiden, maar lijkt dezelfde drie uitkomende leeuwen te bevatten in andere kleurstelling.
Opvallend zijn de vanitas-symbolen: de schedel en de zandloper. Onder het wapen staat de spreuk absit gloria, die zich in deze vanitas-context goed vrij laat vertalen als "streef geen roem na" of "wees niet ijdel"

Een en ander geeft ook aan dat de familie Van der Straeten goed in de slappe was zat. Maar wat was de bron van hun fortuin? Waarom was François' vader Jan van der Straeten (zie aldaar) naar Brugge gekomen?
Weer veel vragen, waarop het antwoord waarschijnlijk nog wel even op zich laat wachten.

Bronnen:
- Bibliographie Nationale (deel 24) 
- Bibliographie des hommes remarquables de la Flandre Occidentale (deel II).
- Pieter Pourbus meesterschilder, 1524-1584 (Paul Huvenne, Brugge 1984) 
- Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, http://www.rkd.nl